Aan alles komt een eind: tips vóór en na overlijden

Afhandeling nalatenschap

In dit artikel een stappenplan dat u kunt volgen als iemand is overleden. Wat moet u doen als iemand is overleden? Deze vraag krijg ik in mijn praktijk vaak voorgelegd. In dit artikel mijn ervaringen en aandachtspunten. Het begint, op administratief gebied, bij een verklaring van een arts, dan de toestemming om te mogen begraven of cremeren, daarna de overlijdensakte en de verklaring van erfrecht.

Het waarschuwen van de arts

Bij overlijden moet u als eerste de arts informeren. Bel hiervoor de huisarts van de overleden persoon of de dienstdoende weekendarts. De arts zal meestal een A-verklaring (naam overledene, huwelijkse staat, geboortedatum en overlijdensdatum) en B-verklaring (hierop staat de oorzaak van het overlijden) opstellen. De begrafenis moet binnen 36 uur en 6 werkdagen plaatsvinden. Lukt dit niet, dan moet de gemeente uitstel verlenen. Om de begrafenis te laten plaatsvinden, moet de gemeente een verlof tot begraven of cremeren verlenen, meestal regelt de uitvaartondernemer deze administratie (zie hieronder).

Akte van overlijden

De verklaringen van de arts zijn de basis voor de overlijdensakte (uittreksel uit het overlijdensregister). U moet met deze formulieren naar de Burgerlijke Stand van uw gemeente. Als u het trouwboekje kunt vinden, neem deze dan mee naar de gemeente. Neem ook uw eigen paspoort mee. Overleg met uw gemeente over het verlof tot begraven of cremeren. Na de begrafenis of crematie krijgt u via uw gemeente een kopie van de overlijdensakte, het origineel blijft bij de gemeente. De gemeente geeft het overlijden door aan diverse instanties, zoals de Belastingdienst, het UWV, Sociale Verzekeringsbank, (grotere) pensioenfondsen, Rijksdienst voor het Wegverkeer en eigen afdelingen (WOZ, afvalstoffenheffing, etc.).

Uitvaartondernemer en verzekering

Bekijk of de overledene een overlijdensrisicoverzekering heeft afgesloten. Zo ja, schakel dan een uitvaartondernemer in. Is een dergelijke verzekering er niet, overweeg dan of u voor een uitvaartondernemer wilt betalen of niet. U kunt bellen met 0800 78 373 43 825 om te kijken welke uitvaartondernemer bij u in de buurt zit, zij kunnen ook kijken of er een verzekering is afgesloten.

Testament

Soms is er een testament en soms niet. In het testament staat wie de erfgenamen zijn. De erfgenamen zijn meestal verantwoordelijk voor de afwikkeling van de erfenis. Het kan ook zijn dat er in het testament iemand wordt genoemd die de nalatenschap gaat afwikkelen. Als er geen testament is, wijst de wet de erfgenamen aan.

U kunt een brief sturen aan het Centraal Testamentenregister in Den Haag (Postbus 19398, 2500 CJ Den Haag, (www.centraaltestamentenregister.nl)). Bij dit register kunt u schriftelijk informeren bij welke notaris een testament is opgesteld. U moet wel de overlijdensakte meesturen. Zodra u weet bij welke notaris u moet zijn, neem dan contact met hem of haar op. De notaris moet een zogenaamde verklaring voor erfrecht opstellen.

Afwikkeling erfenisSoms staat er in een testament een persoon die belast is met de afwikkeling van de erfenis. Als dit niet in het testament staat, is het verstandig dat de erfgenamen één persoon aanwijzen die de erfenis gaat afwikkelen. Zorg ervoor dat hij of zij een volmacht heeft die door alle erfgenamen wordt ondertekend, dit voorkomt veel administratieve rompslomp. Maak de volmacht niet te uitgebreid, dit voorkomt dat u ineens wordt geconfronteerd met een verkocht huis, inboedel, etc.

• Bank: maak een afspraak met de bank, neem de verklaring van overlijden en erfrecht mee en zorg uiteindelijk dat er één bankrekening overblijft. Zorg ervoor dat u via deze bankrekening betalingen kunt verrichten.
• Verzekeringen: inventariseer de afgesloten verzekeringen in overleg met een deskundige, zoals een fiscaal jurist of gediplomeerd verzekeringsadviseur.
• Instanties: stel de uitkeringsinstanties, pensioenfondsen, werkgever(s), etc. op de hoogte, stuur de verklaring van overlijden mee.
• Abonnementen: loop de bankrekeningen na om te kijken welke abonnementen moeten worden opgezegd, soms kun je nog een deel van de abonnementenskosten terugkrijgen, als er vooruit is betaald.
• Inboedel: maak een lijst met alle inboedelzaken en maak hier foto´s van. Meestal is het verstandig om aan alle zaken een indicatieve waarde toe te kennen. Kijk in het testament of in een codicil of de overledene hiervoor iets heeft vastgelegd. Zo niet, overleg dan met de erfgenamen, sommige  zaken hebben namelijk een emotionele waarde. Laat elke erfgenaam een lijst maken van zaken die hij of zij zou willen hebben. Zijn er meerdere erfgenamen die een roerende zaak willen hebben, dan is loten of bieden de beste optie. Door de waardebepaling wordt de verdeling van het overige erfdeel eenvoudiger.
• Belastingen: de Belastingdienst zal binnen 2 maanden een zogenaamd F-biljet sturen, dit is de overlijdensaangifte. De belastingschuld mag u als schuld meenemen in de successie-aangifte. Over het bedrag dat de erfgenamen krijgen, moet meestal belasting worden betaald (veelal tarief 10 tot 20%). Binnen 4 tot 6 maanden na het overlijden krijgt u ook de aangifte recht van successie. Deze moet u binnen 8 maanden invullen en opsturen, uitstel hiervoor is eenvoudig te krijgen.
• Woning: de woning moet worden verkocht resp. de huur moet worden opgezegd.
• Vermogensopstelling: maak binnen een maand of 2 een opstelling van het vermogen op het moment van overlijden, dit maakt het voor u en de overige erfgenamen inzichtelijk.

Tips vóór overlijdenZorg ervoor dat u de volgende zaken vóór het overlijden al hebt verzameld:

1. Vaste stukken: map met trouwboekje, testament, codicil, etc.
2. Verzekeringen: map met al uw verzekeringen, etc.  
3. Overig: map met uw overige wensen, telefoonnummers, etc.

Tips na overlijden

1. Werkgever: een werkgever mag belastingvrij een uitkering doen aan de nabestaanden.
2. Verlof: soms krijgt u van uw werkgever een verlofdag, overleg dit.