VPRO's Tegenlicht heeft een interessant programma over het functioneren en de dubbele agenda van de (Amerikaanse) ratingbureau's. Lees en huiver...

Reageer hier kalm op, zei de Franse president Sarkozy toen Standard & Poor’s zijn land de Triple-A status afnam. Een advies om in de wind te slaan: als de kredietbeoordelaar een land afwaardeert, wordt het land ook echt minder waard. Dumpen dus, die obligaties.

De grote rating agencies Moody’s, Standard & Poor’s en het wat kleinere FitchRatings beoordelen niet alleen het financiële spel, ze beïnvloeden het ook. Juist in tijden van crises.

Het VPRO-programma Tegenlicht sprak met voormalig werknemers, deskundigen die de beoordelaars kritisch volgen en ‘slachtoffers’, zoals een burgemeester van een bloeiende Portugese gemeente die lijdt onder de gevreesde Junk-status. “We zitten in een oorlog”, zegt hij in de uitzending (bekijk online). “Een nieuwe oorlog, die niet gevoerd wordt met legers, maar met andere middelen.”

Hij bedoelt afwaarderingen. Moody’s deed dat bij zijn land nogal rigoureus. Niet één punt eraf, maar vier punten. “Het is alsof je van het dak van een gebouw springt”, legt een Portugese journalist uit. “Het wekt bij iedereen nationalistische gevoelens op. Iedereen had ’t erover en niemand snapte waarom die status zo sterk verlaagd werd. Terwijl alles juist beter ging. Iedereen was toen heel kwaad op de kredietbeoordelaars.”

Een dergelijke afwaardering leidt er volgens Timothy Sinclair, hoogleraar van de Universiteit van Warwick, toe dat pensioenfondsen in één klap enorme hoeveelheden obligaties op de markt brengen. “Ook de software speelt een rol”, zegt hij over de beslissing die daarachter zit. “Het is allemaal geautomatiseerd.”

Logisch toch, dat je wilt weten of een land kredietwaardig isInvesteerders moeten wel naar die Amerikaanse ratingbureaus luisteren, legt ex-beurshandelaar Dirk Müller uit. “Het is vastgelegd in vele documenten en overeenkomsten tussen banken. En ook in statuten. Investeringsbeslissingen zijn gekoppeld aan ratings.”

De invloedrijke columnist Thomas Friedman noemde de agencies zestien jaar geleden al “vernietigende” bureaus. Pas sinds vorig jaar lijken hele volksstammen die mening te delen. “Op het moment waarop de situatie niet slechter had kunnen zijn, met een eurozone die op de rand van de afgrond staat, deelt één van de drie ratingbureaus een dodelijke slag uit”, schreef de Spaanse krant El Périodico, in juni. “Door hun enorme macht op het financiële toneel en het gebrek aan regulering door de VS zijn deze bureaus een groot probleem op zich gaan vormen, vooral voor de lidstaten.”

Dit is een onrechtvaardige inmenging in het politieke proces, zei Dennis Kucinich, Democratisch congreslid, diezelfde maand tegen CNN. “Geen enkele natie, agentschap of organisatie heeft de bevoegdheid om voorwaarden aan de VS op te leggen. Moody’s vertegenwoordigt mensen die er baat bij hebben als de VS meer kan financieren.” Jan Kees de Jager, minister van Financiën, klaagde in een interview met nu.nl dat kredietbeoordelaars veel te laat de risico’s van Griekenland in hebben gezien. “Nu het misgaat neigen ze naar doorslaan en worden ze te streng. Misschien moet je je daarom in zo’n situatie meer laten leiden door het oordeel van het IMF dan door het oordeel van een kredietbeoordelaar.”

Agencies werden groot toen landen op kapitaalmarkt gingen lenenDe bureaus hebben dus veel macht, veel invloed. Teveel, allicht. Maar kunnen we ze dat kwalijk nemen? Eigenlijk niet, toonde Tegenlicht vanavond aan. Professor Timothy Sinclair: “Bedrijven en landen leenden traditioneel altijd geld van grote banken. Maar de afgelopen veertig jaar lenen ze steeds vaker direct op de kapitaalmarkt. Ze slaan de banken over.” Dat zijn overheden gaan doen om goedkoper aan kapitaal te komen, doceert hij. Het is volgens hem logisch dat beleggers willen weten of een land kredietwaardig is. Net als bij andere bedrijven zijn ze benieuwd of een land een risico vormt.

De bureaus werden groot in de jaren tachtig, zegt David Levey tegen Tegenlicht. Hij was tot 2004 werkzaam bij Moody’s, als hoofd van de afdeling die Europese landen beoordeelde. In 1985 hadden maar twaalf landen een rating, weet hij. “En maar weinig Europese. Groot Brittannië, bijvoorbeeld. En Denemarken. De meeste landen leenden toen alleen nog op hun eigen markt. Er was niet echt behoefte aan rating.”

De winsten zijn enorm, weet Jerome Fons, ex-werknemer van Moody’s. “Groter dan in bijna elke andere sector. Moody’s is één van de meest winstgevende beursgenoteerde bedrijven in de VS. De winsten zijn hoger dan van Google of Microsoft.”

Neutraliteit in het geding, verstrengeld met banken en politiekAanvankelijk waren het alleen beleggers die betaalden voor de informatie, vervolgt Sinclair. “Maar na de grote fusies en overnames betalen juist de partijen die schuldpapier uitgeven. Dus partijen die kapitaal nodig hebben, betalen het ratingbureau een vergoeding. De hoogte hangt af van hoeveel geld ze willen lenen.” Lenende partijen doen dat volgens Fons omdat je met een rating obligaties goed in de markt kunt zetten. Althans, als het een positieve rating is.

Deze praktijk wekt argwaan, de schijn van belangenverstrengeling. Dirk Müller, ex-beurshandelaar: “Als een scheidsrechter bij verschillende spelers andere maatstaven hanteert, moet je je afvragen wiens belang wordt gediend. Als je ziet hoe de ratingbureaus zijn verstrengeld met de grote banken op Wall Street, maar ook met de Amerikaanse politiek, dan werpt dat de vraag op of het hier om neutrale beoordelingen gaat of dat er politieke invloed achter zit, of de strategie om Europa zo klein mogelijk te houden.”

Zelf beweren de bureaus uiteraard dat hun beoordelingen objectief zijn. Maar het is duidelijk dat ze door politiek en bedrijfsleven beïnvloed worden. Jerome Fons, de man die 17 jaar bij Moody’s heeft gewerkt, geeft dat lachend toe. “Ze zeiden weleens: als je ons afwaardeert, sta ik op straat.”

Nu de financiele wereld onder de schuldencrisis ineen dreigt te storten brengt mij het fenomeen schuld weer even terug bij de vraag: wat is schuld eigenlijk.

Een schuld is een geleend bedrag waarover je rente betaald. Dus al tientallen jaren is het zo dat veel mensen een auto kopen van geleend geld, en een huis kopen van geleend geld. Of een bank op afbetaling aanschaffen bij bedrijven als Otto en Wehkamp. Daarvoor betalen de mensen een rentevergoeding varierend van een goede 4% voor een hypotheek, via pakweg 9% voor een auto tot 18% voor huurkoopconstructies.

Dat weet een consument, en houd daar rekening mee bij het besteden van zijn inkomen. 

Dat Griekenland, wat het best te vergelijken is met een bijstandsgezin waarvan de leden meer uitgeven dan er binnen komt, problemen krijgt is nog voor te stellen. Niet vanwege de omvang van de schuld die nauwelijks 2% bedraagt van wat er in Europa gebeurt, maar domweg vanwege het gebrek aan vertrouwen dat de Griekse bevolking de tering naar de nering zet, en de uitgaven aanpast aan de inkomsten.

Maar dat sinds 9 november er een soort zwarte pieten begint over Italië gaat mij toch iets te ver. En krijg ik het idee dat (rijke) beleggers en instituten dit spelletje spelen om hun rendement op geld (dat bijvoorbeeld in Nederland nu ruim 2% bedraagt, en dus minder dan de inflatie) wat op te hemelen.
De schuld van Italië bedraagt € 1.900.000.000.000,= of 119% van het jaarinkomen. Laten we zeggen ruim een jaar inkomen.

En dan leven we in Nederland, een land waar hypotheken worden afgesloten tot 4x het inkomen, auto's gekocht worden waarbij leningen worden aangegaan van 1 volledige jaarinkomen, over een crisis.

Geld lenen is een manier om te beschikken over activa waar je plezier van hebt danwel waarmee je je brood verdient.  Het is aan de schuldenaars te bepalen of je de lasten (rente en aflossing) kunt betalen, en wat je daarvoor aan andere dingen wilt en kunt laten zitten voor een ander moment.

Maar in Europa lijkt koning onbenul de regie te voeren. Ik hoop dat, voordat zaken onherstelbaar stuklopen, mensen (de zogenaamde deskundigen) tot het inzicht komen dat een lening een bedrijfsonderdeel is, een manier om een gezin of bedrijf te runnen. 

Italië heeft veel rijke ondernemers en organisaties, die het grootste deel van de staatsschuld (gecreeerd door de eigen Italiaanse overheid) makkelijk kunnen betalen, maar nu ook een graantje meepikken van de gestegen rentes. Alleen al daarom zou ik me niet erg druk maken om Italië.

Maar nu bij DWWD gesproken wordt over "geldpersen aanzetten",""7% is de grens","de euro stort in" begin ik me in alle gemoede af te vragen of we ons gek moeten laten maken door bankiers en politici die één diing duidelijk maken: ze hebben iedere grip op en controle over de reeele economie volkomen verloren. 

Occupy Wallstreet. Occupy Beursplein. Occupy het Binnenhof.

Ongetwijfeld is er een wereldwijde beweging op gang gekomen waarmee mondige burgers duidelijk maken dat het misbruik van belastinggeld en financiële systemen niet langer kan.

De directeur van een woningcorporatie die met ruim 4 ton naar huis gaat,  de directrice van COA die met ruim 2 ton naar huis gaat. En dat zijn slechts een paar van de vele vele voorbeelden die zijn aan te halen.
De mensen beginnen er genoeg van te krijgen dat hun geld verkwanseld wordt, dat mensen zich met hun geld verrijken.
Op die grond zal er nog heel wat afgeprotesteerd worden.

Maar hoe moeten we daar nu mee omgaan?

Doe mee. Oefen je invloed uit in jouw politieke partij, in jouw Stichting, inn jouw vereniging. Oefen invloed uit dat mensen zelf weer meer kunnen gaan beslissen over welke besluiten een land neemt. Over wat ethisch gezien een verantwoorde activiteit is. De veelheid van mensen die nu actief worden is ook een kans. Een ultieme kans om inspraak te hebben in de besteding van je belastinggeld, maar ook te voorkomen dat iets wat niemand ziet zitten ooit nog kan gebeuren.

Dus enerzijds gewoon betalen, maar anderzijds wel invloed uitoefenen door mee te doen.
 

Als je zoekt naar "Ontwikkeling Huizenprijzen Nederland" (bijvoorbeeld op: http://www.hypotheker.nl/Hypotheken/Ik+wil+een+woning+kopen/Wat+doen+de+huizenprijzen/Ontwikkeling+Nederland/) dan kom je nog al makkelijk in de rode cijfers. De prijzen gaan omlaag.

Natuurlijk zijn er mensen die de prijzen omlaag doen, zeker nu de kopers keer op keer afhaken omdat ze de financiering niet (meer!) rondkrijgen. En natuurlijk zijn er mensen die na die prijsverlaging toch hun huis niet verkopen.
En dat bracht mij op de vraag: Wat is eigenlijk de invloed van het gegeven dat goedkope huizen nog wel verkocht worden en duurdere huizen niet meer.
Bij dat rekensommetje heb ik de verkoopprijs en het totaal aantal verkochte woningen ongewijzigd gelaten, maar alleen geschoven met de aantallen.

Dat rekensommetje ziet er als volgt uit: 
De Huizenprijzen Dalen 

Van alle toestanden die we de afgelopen week zagen gebeuren, kwam één nieuwsfeit het hardste binnen. En dat is dat de ECB is gestart met het opkopen van Italiaanse en Spaanse staatsobligaties. Als simpele burger stel je dan als eerste vraag: "van welk geld gaat de ECB al die obligaties dan opkopen?". Het antwoord op die vraag is uiteraard dat ze dit doen van geld dat niet bestaat.
Omdat Italië en Spanje grote eurolanden zijn, kunnen we nu officieel vaststellen dat de ECB is gestart met het printen van grote hoeveelheden geld. En dat we daarmee ook in de Eurozone richting forse inflatie gaan. De reden dat juist dit zo tegen de borst stuit, is dat de gemiddelde burger hier op termijn enorm de klos van gaat zijn.  

Vandaag, 8 augustus 2011, de eerste dag nadat een ratingbureau de status van Amerika verlaagd heeft. 

Omdat de vraag naar vervoer, voedsel en entertainment wel blijft is het veel meer de vraag wat er nu eigenlijk echt gaat gebeuren.
En misschien is dit het begin van het einde van politici. Die blijken namelijk onmachtig om problemen op te lossen.
Zelfs het relatief eenvoudige probleem om de tering naar de nering te zetten kunnen ze eigenlijk niet oplossen.

Dus misschien moeten de mensen in dienst van de overheid (dat wil zeggen: van ons) zich beperken tot het analyseren en in kaart brengen van problemen, en het aan de bewoners zelf overlaten welke keuze gemaakt wordt (via DigiD etc).

Het is wel even schrikken natuurlijk als je zelf een mening moet hebben over het al dan niet geld uitlenen aan een notoire spender als Griekenland, of we de euro al dan niet als munt moeten aanhouden.

Aan de andere kant maken we dan wel korte metten met de soms merkwaardige beslissingen die politici (en meestal kleine clubjes elkaar vertrouwende en de bal toespelende politici) nemen. Het neemt partijen als de PVV de wind uit de zeilen, dat is waar. Maar het doet ook recht aan de gedachte dat we samen verantwoordelijk zijn voor de samenleving, onze stad, ons dorp, ons land.

aan het eind van deze week maken we de balans op en weten we hoeveel we "verloren" hebben, en of dat voldoende is om een draai te gaan maken in onze samenleving. En dat ook u, als u dit leest, overweegt om zich meer actief met politieke en maatschappelijke zaken bezig te houden, en dat uit te dragen.

Nu (10:49 uur) staat de AEX op 292.94... Wat is uw pensioen vanavond nog waard?

Op het moment van schrijven van dit topic vind ik onderstaande gegevens op http://www.brusselsjournal.com/node/4765
Het betekent dat iedere Amerikaan een schuld heeft van ruim $ 40.000,=! Dat komt aardig in de buurt van de Griekse verhoudingen (kijk eens op http://www.meesterbrein.com/view.php/amerika-heeft-een-staatsschuld-van-12-293-932-439-073-07.html)
De eerste credit ratingbureau's hebben een waarschuwing afgegeven. Per dag wordt $ 4.000.000.000,= geld bijgedrukt. Nog niet de miljarden marken van Duitsland van voor de tweede wereldoorlog.
Maar of dit allemaal goed gaat? En wat gebeurt er als er een massaal wantrouwen tegenover de dollar en de Amerikanen ontstaat? Gaat Amerika dan een cyberaanval (juli 2011) afstraffen met een echte oorlog?

Quote: Alles in dollars. De VS-economie (BNP) is ongeveer 15 biljoen waard (2009 was 14,12 biljoen). De federale staatsschuld bedraagt nu meer dan 14 biljoen, en dus ongeveer 100% van het BNP. Als de niet-gedekte voorziene uitgaven voor de gepensioneerden worden meegeteld, dan is de staatsschuld nu reeds ongeveer 400% van het BNP. De schulden van de 50 deelstaten en de andere lokale overheden zijn hier nog niet bijgeteld.

Het jaarlijkse federale tekort gedurende de drie jaar Obama-bewind is gemiddeld ongeveer 1,5 biljoen, op een begroting van 3,83 biljoen, dus ongeveer 40%. Obama leent dus 40 cent op elke dollar die hij uitgeeft. De regering van Obama voorziet zelf een tekort van minstens 1 biljoen voor elk van de volgende 10 jaar.

Obama wil dat het Congres het schuldplafond, nu begrensd op een goeie 14 biljoen, verhoogt met tenminste 2 biljoen. In ruil belooft hij om op zijn uitgaven 1 biljoen over 10 jaar te besparen. Dat is dus 100 miljard per jaar. Dit zou betekenen dat hij nu slechts jaarlijks 1,4 biljoen tekort heeft. Hij vermindert dus zijn tekort met amper 7%, of zijn begroting met nog geen 3%. De Republikeinen in het Congres willen het schuldplafond verhogen mits een besparing van minstens 2 biljoen over een periode van 10 jaar. Dat is dus 200 miljard per jaar, of een vermindering van het tekort met ongeveer 14%, of van de begroting met 5%. Beide voorstellen betekenen nog steeds een jaarlijks tekort van meer dan 1 biljoen. De Republikeinen kunnen bijgevolg niets anders doen dan akkoord gaan met de verhoging van het schuldplafond.