Uw strafblad en de rol van de fiscus daarin

Fiscale strafbeschikking, strafblad en FIOD

Zonder tussenkomst van de rechter een strafblad krijgen? In Nederland kan het, trias politica (scheiding der machten) of niet, kennelijk kan een ambtenaar mij "zomaar" een strafblad bezorgen. De belastingdienst (of het OM) kan beslissen om iemand te vervolgen of te straffen. Vanaf 1 juli 2011 (wetswijziging) komt er een fiscale strafbeschikking (was fiscale transactie). Het verschil met vroeger: u heeft een strafblad! 

Het kantoor Jongbloed wordt regelmatig gevraagd om FIOD onderzoeken of mogelijke strafzaken te begeleiden, vanaf juli 2011 ziet de wereld er weer iets anders uit. In dit artikel een toelichting.

Een terugblik op het fiscale procesrecht
We kennen een paar mogelijkheden:

1. de belastingdienst kan u een boete opleggen (belang of nadeel kleiner dan 125.000 euro) of
2. het openbaar ministerie (OM) gaat over tot strafvervolging
3. er wordt een transactie aangeboden (geen strafblad)

De laatste optie  wordt nu gewijzigd. Bij een transactie wordt voortaan gesproken over een fiscale strafbeschikking. Hiermee bent u verdachte en staat uw schuld vast. U moet dan wel akkoord gaan. De beschikking wordt geregistreerd bij de overheid (justitieel documentatiesysteem) en kan door velen worden opgevraagd, bijvoorbeeld door de AFM of de Nederlandse bank. Ook als u een verklaring uit dit dossier opvraagt zult u de straf op uw naam tegenkomen.

Bent u niet akkoord met de strafbeschikking dan gaat de zaak (gelukkig) naar de rechter. De fiscale strafbeschikking kan de belastingdienst vanaf 1 juli 2011 zonder instemming van u (de verdachte) opleggen. Bij een boete van 2000 euro of meer moet u wel eerst worden gehoord, dit lijkt een pleister op de wond, immers horen wil niet zeggen luisteren. Het horen mag telefonisch plaatsvinden, u mag zwijgen. Als u het niet eens met de strafbeschikking dan kunt u binnen 14 dagen beroep (formeel verzet) aantekenen.

Belastingtip
Na 1 juli 2011 kan een ambtenaar - wellicht zonder enige relevante opleiding op juridisch gebied - u met een strafblad opzadelen. Kies de route via de rechter, dit is met meer waarborgen omkleed en geeft u de kans u te laten bijstaan door deskundigen. De praktijk zal vast en zeker gaan leren dat het OM en-of de rechter niet minder wordt belast.

Juridische beschouwing
Bij (vermeende) belastingfraude (ex artikel 76 Algemene Wet inzake Rijksbelastingen) kreeg u een transactie voorstel voorgelegd door het bestuur van de belastingdienst. Dit geldt voor de belastingplichtige en soms ook voor de accountant en/of belastingadviseur (medepleger). Bij een strafbeschikking krijgt u een strafblad en volgt tevens openbaarmaking. Als u (opzettelijk) een foute (onjuist of onvolledig) belastingaangifte heeft ingediend kunt u 6 jaar gevangenisstraf krijgen (aldus artikel 69 AWR). Er kan ook een boete worden opgelegd, meestal zal dit het geval zijn. Als een inspecteur een fout heeft vastgesteld (of vermoed) zal hij overleggen met de boete-fraudecoördinator, zeg zijn collega die over fraude gaat. Op basis van richtlijnen wordt dan besloten of er een strafrechtelijk onderzoek wordt ingesteld. Als hiertoe wordt besloten wordt de FIOD - ECD ingeschakeld.

Het onderzoek van de FIOD wordt vastgelegd in een zogenaamd proces verbaal. De belastingdienst krijgt dit proces verbaal, ook de officier van justitie krijgt dit. Er zijn dan 3 mogelijkheden:

1. administratief afdoen met boete
2. transactie / schikking
3. strafrechterlijk onderzoek

De transactie  loopt via de belastingdienst (ambtenaar formeel belastingrecht), de transactie gaat feitelijk om twee zaken, geen strafvervolging mits er een bedrag wordt betaald. Het bedrag is gerelateerd aan het nadeel voor de belastingdienst en een (vaak beperkte) verhoging. Komt u er niet uit dan gaat de zaak alsnog naar de rechter. Een transactie is niet openbaar, u moet betalen en hiermee is de zaak afgerond zonder strafblad of veroordeling.

Bij een procedure kunt u worden vrijgesproken maar door het openbare karakter is uw goede naam aangetast en heeft u schade die u zelden kunt verhalen. Het leed is geschied, zou ik zeggen.

De  transactie - zoals hierboven omschreven - wordt afgeschaft. De "wet OM afdoening" zorgt ervoor dat zonder een rechter een zaak kan worden afgedaan. De wet is er al sinds 2008 maar geldt sinds juli 2011 ook voor fiscale zaken. U krijgt dan een strafbeschikking van het bestuur van de belastingdienst (artikel 76 AWR) of de officier van justitie (artikel 80.2 AWR), meestal zal u te maken krijgen met de officier van justitie. Vroeger sprak u dit met de belastingdienst over een transactie en nu met het OM over een sanctie met strafblad en openbaarmaking.

Verzet tegen strafbeschikking
Na het hoorgesprek wordt een beschikking opgelegd en u bent het er niet mee eens. U kunt dan binnen 2 weken bij de rechter in verzet komen. Het is dan niet meer mogelijk om voor dit fiscale vergrijp een bestuurlijke boete op te leggen, ook niet als de officier van justitie - in de procedure - de beschikking intrekt. Waarom de termijn niet gelijk is aan de fiscale termijnen van 6 weken is mij onduidelijk. Er zijn voor de officier dan 3 mogelijkheden

1. zaak voorleggen aan de strafrechter en de verdachte oproepen voor de (openbare) zitting
2. de beschikking wijzigen
3. de beschikking intrekken

Conclusie

De wereld wordt er niet mooier en gemakkelijker op. Als er dadelijk iets aan de hand is loopt de belastingplichtige en/of diens belastingadviseur of accountant sneller aan tegen een strafblad. Als u het hier niet mee eens bent kunt u enkel kiezen voor een verzetsprocedure met het risico van een openbare zitting, dit met allerlei imago schade tot gevolg. Het aantekenen van verzet is verstandig, wellicht gaat de officier van justitie van gedachten veranderen en zo niet dan kunt u altijd nog de procedure (1 dag voor de zitting) intrekken.


Dit artikel is geschreven door mr. D.J.B. Jongbloed van Jongbloed Fiscaal Juristen in Enschede